Past News Past News
635
BLOG

Zbeatyfikować Chrostowskiego - c.d.n.

Past News Past News Polityka Obserwuj notkę 5

 Waldemar Chrostowski na sali sądowej, 3.11.2007 r., fot. Gazeta Wyborcza   

Sąd Okręgowy w Warszawie orzekł, że Wojciech Sumliński w swoim artykule "kłamliwie przedstawił"  fakty świadczące o współpracy Waldemara Chrostowskiego" ze Służbą Bezpieczeństwa. To wyrok pierwszej instancji. Wszystko wskazuje na to, że to nie koniec.

 

Wyrok za "wydźwięk"

    O co w ogóle chodzi w sprawie? Sędzia Grzegorz Tyliński, tak to ujął:

    "W tym procesie nie oceniamy, czy Waldemar Chrostowski to przyjaciel księdza Jerzego, który bohatersko uwolnił się z rąk oprawców i wyskoczył z samochodu, czy to cyniczny agent SB w środowisku kapłana, wykorzystany w okrutnej zbrodni. Badano, czy redaktor Sumliński i redakcja naruszyli dobra osobiste powoda, a jeśli tak - to czy uczynili to bezprawnie".

    Tu należy dodać dla ścisłości, że Waldemar Chrostowski pozywając Wojciecha Sumlińskiego, wskazał - jako źródło naruszenia dóbr osobistych - wyłącznie artykuł. Tekst ukazał się w tygodniku Wprost w przeddzień wydania książki Sumlińskiego na ten sam temat. Tekst gazetowy przedstawiał - oczywistych względów, w formie okrojonej - dziennikarskie ustalenia Sumlińskiego z wyraźnym odwołaniem do książki, w której autor artykułu wyraził się, nie na kilku stronach, lecz na ponad 270. Oznacza to, że o ile fakty podane przez Sumlińskiego w jego artykule są przedmiotem sporu sądowego, to te same fakty podane w książce są nie są już przedmiotem roszczeń Waldemara Chrostowskiego. Skąd taka, dość wybiórcza, decyzja powoda? Można się jedynie domyślać. 
 
Warto zauważyć, że autor w swoim arytkule ani razu wprost nie nazwał Chrostowskiego agentem SB. Zamiast tego dziennikarz, zgodnie z dziennikarską sztuką, powołał się na źródła, które bynajmniej nie są anonimowe. Są to zeznania świadków złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej oraz opinie biegłych sporządzone na polecenie prokuratury. Na szczególną uwagę zasługuje tu opinia dra Leszka Pietrzaka, biegłego Istytutu Pamięci Narodowej. Z upoważnienia prokuratorskiego, dokonał kwerendy wszystkich zachowanych dostępnych wówczas dokumentów MSW i SB,  które dotyczyły Waldemara Chrostowskiego. Na ich podstawie wydał 5-stronicową opinię, która formalnie pozostaje tajna do dnia dzisiejszego, ponieważ obejmuje tajemnica toczącego się wciąż w IPNie śledztwa. To własnie ta opinia cytowana jest przez Sumlińskiego w artykule. Dokładnie w takim samym kontekście wspomniana opinia cytowana jest w książce tego samego autora, tyle że w całości. Jej fotokopia znalazła się w rozdziale "Dwie wersje zbrodni. Wybór dokumentów" na str. 211-215, a jej pełną treść dostępna jest poniżej tego wpisu. 
 

O "Desperacie", ale bez dokumentów IPN

    Dowodem koronnym w tej sprawie, jak można się łatwo domyśleć, są akta IPN i osoby, na które powołał się dziennikarz. Kluczowym świadkiem jest dr Leszek Pietrzak. Uczestniczył w śledztwie IPN jako biegły, który po dokonaniu kwerendy archiwalnej, sporządził najbardziej istotną dla sprawy ekspertyzę.  

   Mimo to, zarówno cytowane w książce dokumenty IPN, jak i zeznania Pietrzaka złożone przed sądem, zostały dziś całości zakwestionowane.

    Sprawa jest kuriozalna, dlatego spróbowałem odnieść się do tych słów sędziego Tylickiego z jego uzasadnienia wyroku (a dostępnych dzięki PAP), które zasługują na szczególną uwagę.
 
 
Przeciek? Jaki przeciek?!
 
*   „Co do samej opinii dr. Pietrzaka i innych akt pochodzących według Sumlińskiego ze śledztwa IPN, to sąd zauważył, że Instytut nigdy nie potwierdził, iż doszło do wycieku akt z ich postępowania. […]” (podreślenie aut.)
 

    To bardzo ciekawa konstatacja, ocierająca się wręcz o paradoks poznawczy. Jeżeli dobrze googluję, to rozumiem, że są dwie możliwości. 1) Albo swoboda oceny dowodów przez Sąd Okręgowy w Warszawie graniczy z mijaniem się z prawdą i to szerokim łukiem. 2) Albo należy zawiadomić prokuraturę o przestępstwie popełnionym przez pracowników IPN. Fałszywe zawiadamianie prokuratury o fikcyjnym podejrzeniu przestępstwa, jak wiadomo, w Polsce jest karalne. Co ciekawe, o śledztwie w sprawie ww. przecieku można przeczytać nawet na oficjalnej stronie IPN 

Warszawska prokuratura prowadzi postępowanie, które ma wyjaśnić, w jaki sposób autorzy książki o morderstwie ks. Jerzego Popiełuszki „Kto naprawdę go zabił”, weszli w posiadanie materiałów ze śledztwa prowadzonego w tej sprawie przez IPN. Zdaniem autorów publikacji, jest to próba ukrycia prawdy o zbrodni. W opublikowanej książce autor Wojciech Sumliński ujawnił wiele nieznanych wcześniej dokumentów. Jedna z tez książki głosi, że zwłoki ks. Jerzego Popiełuszki wrzucono do Wisły 25 października 1984 r., a nie 19 października, jak ustalił sąd, skazując zabójców księdza w 1985 r. Jednak IPN już w październiku, kiedy wydano książkę stwierdził, że nie można „jednoznacznie” formułować takich twierdzeń. Rzeczniczka warszawskiej prokuratury okręgowej Warszawa-Praga powiedziała że „postępowanie toczy się w sprawie ujawnienia materiałów z postępowania, ale przez pracowników IPN-u, a nie przez dziennikarzy i autorów książki". Serwis PAP 13.01.2006 r. Dziennik Łódzki 14-15.01.2006 r

 

Biegłemu z IPN już dziękujemy

*   „[…] zaś dr Pietrzak stał się obecnie publicystą lansującym tezy ze swych opinii, co każe krytycznie i z dystansem do nich podchodzić pod kątem obiektywizmu autora. - Ale to nie zarzut do pozwanych, bo trzy lata temu nie mogli oni wiedzieć, że dziś dr Pietrzak z biegłego stanie się publicystą - dodał sąd.”

   To niewątpliwie kolejny istotny wkład w sztukę pisania sądowych uzasadnień. Sąd kwestionuje wiarygodność świadka, bo świadek - po odejściu z IPN - opublikował teksty w prasie dotyczące tego, czym zajmował się w IPN - czyli tego, na czym zna się najlepiej. Co więcej, sąd przyznaje – zresztą o tyle słusznie, co mało odkrywczo - że cytując opinię biegłego 3 lata temu, Sumliński nie mógł wiedzieć, że autor ekspertyzy zajmie się pulicystyką. Trzeba przyznać, że to dość niezwykłe podejście do zasad uprawiania dziennikarskiego rzemiosła w ogóle. Starając się nadążyć na tokiem rozumowania sądu, należałoby zobowiązać wszystkich dziennikarzy do zawierania umów odszkodowawczych ze wszystkimi ekspertami, których opinie zamierzają cytować. Umowy takie powinny cedować koszty ewentualnych przegranych przez dziennikarzy procesów na biegłego, jeśli ten zdecyduje się w bliższej lub dalszej przyszłości parać się publicystyką. Jest też inne, może nieco prostsze rozwiązanie, które ma bliższy związek z uprawianiem logiki dwubiegunowej. Może warto, aby sądpo prostusprawdził, czy opinia, którą sporządził biegły, jest rzetelna, a jej sposób wnioskowania jest zgodny ze wszelkimi wymogami sztuki w tej dziedzinie.

PS. Sprawę W. Chrostowskiego podjęła m.in. redakcja "Superwizjera". W efekcie czego - 9 czarwca b.r. TVN wyemitował reportaż śledczy, który w dużej mierze opiera się na informacjach ujawnionych w książce W. Sumlińskiego.

* * *

Lublin, dnia 30.06.2004r.

Dotyczy sprawy sygn. akt S 70/01/Zk
  
OPINIA
 
 w zakresie oceny informacji uzyskanych na podstawie ewidencji do zasobu archiwalnego po byłej Służbie Bezpieczeństwa, przechowywanego w Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, wydana w sprawie sygn. akt S70/01/Zk Prokuratora Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Lublinie, według jej stanu na dzień 30 czerwca 2004r.*

 

str. 1/5  str. 2/5  str. 3/5  str. 4/5  str. 5/5

I.          Podstawą działania podpisanego biegłego - Głównego Specjalisty Oddziałowego Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów w Oddziale Instytucie Pamięci Narodowej -Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Lublinie :

- mgr Leszka Pietrzaka,

jest postanowienie prokuratora Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni

przeciwko Narodowi Polskiemu w Lublinie, sygn. S 70/01/Zk z dnia 7 czerwca 2004r.

II.        W wyżej wymienionym postanowieniu postanowiono przed biegłym zagadnienie przeprowadzenia kompleksowej kwerendy archiwalnej w zasobie archiwalnym po byłej Służbie Bezpieczeństwa – przechowywanym w Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz wydania na tej podstawie opinii w przedmiocie jej wyników.

III.       Kwerenda, której wyniki są przedmiotem opiniowania dotyczy stanu dokumentacji archiwalnej, zgromadzonej w aktach sprawy S 70 / 01 / Zk , do dnia 30 czerwca 2004 r., w stosunku do Waldemara Chrostowskiego – kierowcy księdza Jerzego Popiełuszki, z którym ksiądz Jerzy Popiełuszko podróżował z Bydgoszczy do Warszawy, w dniu 19 października 1984 roku.

 

IV.       Przebieg badań - kwerendy archiwalnej:

W aktach sprawy znajdują się następujące materiały istotne z punktu widzenia kwestii będących przedmiotem ustaleń biegłego:

o      pismo Wydziału Ewidencji BUiAD IPN z dnia 20.04.2004r. znak pisma l.dz.-BUI - 5536-92/04 dot. osoby W.Chrostowskiego

o      pismo Wydziału Ewidencji BUiAD IPN z dnia 14.06.2004r. znak pisma l.dz. BUI- 5536-167/04.dot. osoby ks.J.Popiełuszki

o      karta rejestracyjna o symbolu EO - 4/77 dot. osoby W.Chrostowskiego

o      Karta odsyłaczowa o symbolu EO 4A/77 dot. osoby W.Chrostowskiego

o      karta ewidencyjna o symbolu Mkr - 3 dot. osoby W.Chrostowskiego

o      Wyciąg z dziennika rejestracyjnego b.SUSW Warszawa dot. póz. 36514

o      Wyciąg z dziennika rejestracyjnego b.SUSW Warszawa dot. póz. 39785

o      kserokopia dziennika rejestracyjnego b.SUSW Warszawa dot. poz. 36514

o      kserokopia dziennika rejestracyjnego b.SUSW Warszawa dot. póz. 39785

o      pismo Wydziału Ewidencji BUiAD IPN w Warszawie z dnia 14.06.2004r., znak pisma nr l.dz. BUI-5536-167/04. dot. osoby ks.J.Popiełuszki

 
Wyżej wymieniony materiał źródłowy ocenić należy następująco:

1.         Z treści karty rejestracyjnej o symbolu EO — 4/77 wynika, że W.Chrostowski został zarejestrowany w dniu 02.08.1984r. przez sekcję I Wydziału IV b.Stołecznego Urzędu Spraw Wewnętrznych (SUSW) w Warszawie do nr 39785 jako zabezpieczenie operacyjne (ZO) do sprawy operacyjnego rozpracowania (SOR) o krypt. „POPIEL" o nr. rej. 36514. Podstawą dokonania rejestracji przez wspomnianą jednostkę SB były informacje uzyskane od tajnego współpracownika (TW) odnośnie W.Chrostowskiego, świadczące, że w/w miał cyt. „kontakty z ekstremalnymi działaczami Solidarności”. Zasadniczym celem dokonania rejestracji było opracowanie rozpracowania w/w, a w dalszej kolejności uzyskanie możliwości aktywnego jego wykorzystania do prowadzonej sprawy o krypt. „POPIEL". Osobą dokonującą rejestracji był por. Włodzimierz Fijał - funkcjonariusz sekcji I Wydziału IV SUSW w Warszawie. Ponadto na w/w karcie ewidencyjnej naniesiono adnotację o przekazaniu materiałów dot. osoby W.Chrostowskiego w dniu 24.11.l984r. ppłk Edwardowi Janczurze, prawdopodobnie wówczas szefowi SGO II (być może chodzi o samodzielna grupę operacyjną powołaną w ramach MSW).

2.         Drugi zapis dot. osoby W.Chrostowskiego pochodzi z karty ewidencyjnej EO 4A/77 zawiera adnotacje o jednostkach b.SB, które koordynowały swoje zainteresowania wobec osoby w/w z jednostką SB która dokonała rejestracji (w tym wypadku z SUSW Warszawa). I tak w naniesionym na karcie zapisie wymieniono m.in.: Wydział V SUSW w Warszawie, Wydział II Departamentu III, Wydział IV WUSW w Toruniu a następnie Wydział III Biura Śledczego MSW, Wydział IV SUSW w Warszawie, Wydział H Biura Śledczego MSW, Wydział IX Biura „B" MSW. W omawianym zapisie uwagę może zwrócić adnotacja następującej treści: „19.10.1984r. WUSW w Toruniu, szyfr. 4022, brak powodu zapytania, b. Pilne”. Być może, że WUSW w Toruniu skierowała w dniu 19.10.1984r. szyfrogram z zapytaniem do Biura „C" MSW z prośbą o udzielenie pilnej odpowiedzi odnośnie osoby W.Chrostowskiego. Mogłoby to sugerować, że WUSW w Toruniu prowadziło jakieś czynności bądź działania operacyjne z udziałem w/wymienionego. Lakoniczność jednak tego zapisu nie pozwala jednoznacznie stwierdzić, co było przyczyną naniesienia takiej adnotacji, czy chodziło wyłącznie o dokonanie standartowego sprawdzenia osoby czy też o dokonanie tzw. koordynacji pomiędzy jednostkami WUSW w Toruniu a SUSW w Warszawie w toku prowadzonych działań operacyjnych. Omawiany zapis na wym. karcie EO 4A/77 zawiera cały szereg skreśleń, poprawek i jest jedynie uwierzytelniony pieczęcią Naczelnika Wydziału „C” SUSW w Warszawie bez podpisu.

3.         Na trzeciej karcie ewidencyjnej dot. W.Chrostowskiego poza personaliami W.Chrostowskiego podano jego pseudonim: „DESPERAT” oraz naniesiono adnotację, że: „materiały dotyczące drugostronnie wymienionego rejestrowane do nr 39785 zniszczono protokolarnie dnia 14.12.1989r z powodu braku jakiejkolwiek wartości operacyjnej”. Pod naniesioną adnotacją widnieje data 03.01.1990r i pieczęć zastępcy szefa SUSW w Warszawie płk Stefana Ostapińskiego.

 4.        Istotne wnioski wypływają z zapisów z wspomnianego tzw. dziennika rejestracyjnego SUSW w Warszawie odnoszących się do nr rej. 39785 czyli do osoby W.Chrostowskiego oraz do nr 36514, który odnosi się do sprawy o krypt. „POPIEL”. W odniesieniu do poz. 36514 należy stwierdzić, że w dniu 02.09, 1982r Wydział IV SUSW w Warszawie dokonał rejestracji wspomnianej sprawy operacyjnego rozpracowania (SOR - rodzaj procedury operacyjnej w resorcie MSW) o krypt. „POPIEL”, którą to procedurę następnie zarchiwizowano w dniu 23.08.1989r do nr II/10194 (jest to nr archiwalny a nie ewidencyjny wytworzonych w ramach sprawy materiałów). Zapis zaś dot. nr rej. 39785 ze wspomnianego dziennika, każe sądzić, że rejestracji o nr 39785 czyli osoby W.Chrostowskiego w dniu 02.02.1984r dokonał Wydział IV SUSW w Warszawie właśnie do wspomnianej sprawy o nr rej. 36514 o krypt. „POPIEL". W dniu 24.11.1984r materiały o nr rej. 39785 przekazano do „SGO II- ppłk E. Janczury” a następnie w dniu 18.12.1989r. zniszczono. Wątpliwości w zapisie budzi trzecia data w zapisie: 26.11.1984r. Być może odnosi się ona do faktu przekazania materiałów do szefa SGO II płk. E. Janczury i zdjęcia ich z ewidencji operacyjnej.

5.       Z kolei z pisma Wydziału Ewidencji BUiAD IPN w Warszawie nr l.dz. BUI-5536-167/04 z dnia 14.06.2004r. dot. osoby ks.J.Popiełuszki, którego treść jak należy sądzić została oparta na zapisach z kart ewidencyjnych z Kartoteki Ogólno-Informacyjnej (KOI) i Kartoteki Odtworzeniowej (ICO) b.SB (w piśmie nie podano symbolu karty na podstawie których udzielono odpowiedzi) oraz wspomnianych dzienników rejestracyjnych b. SUSW w Warszawie wynika, że, że w/w był figurantem (osoba występująca w sprawie, którą należało operacyjnie rozpracować w ramach tej sprawy) sprawy operacyjnego rozpracowania krypt. „POPIEL” o nr rej. 36514 prowadzonej przez Wydział IV SUSW w Warszawie. Podstawą założenia wspomnianej sprawy były cyt.: „informacje wskazujące, że figurant podejmuje działania sprzeczne z obowiązującym w tym czasie porządkiem prawnym”. W związku ze śmiercią w/w w dniu 18.08.1989r. sprawę zakończono i zarchiwizowano w Wydziale „C” SUSW Warszawa pod nr II/10194. W piśmie podano również zapis z dziennika rejestracyjnego SUSW Warszawa pod nr 36514, który koresponduje z cytowaną kartą ewidencyjną dot. osoby J.Popiełuszki. Treść zapisu została jednak już omówiona w ppkt.4.

V. Wnioski:

1.         Bezspornym jest fakt dokonania rejestracji W.Chrostowskiego przez Wydział IV SUSW w Warszawie a tym samym sformalizowanie zainteresowania jego osoba przez wspomniana jednostkę Służby Bezpieczeństwa.

2.         Bezspornym jest również fakt, że rejestracji dokonano do sprawy o krypt. „POPIEL”, w której jedynym figurantem (osobą wobec której prowadzono rozpracowanie) był ksiądz Jerzy Popiełuszko.

           3.         Formą zewidencjonowanej rejestracji było zabezpieczenie operacyjne (ZO), co standardowo stanowiło wyjściową pozycję operacyjną w toku prowadzonych ofensywnych działań operacyjnych. Brak jest pełnych informacji o wyniku dalszych działań operacyjnych w aspekcie osoby zarejestrowanej i ewentualnej zmiany formy rejestracji. Brak jest również pełnych informacji odnośnie późniejszego statusu zarejestrowanego w aspekcie jego rangi jako potencjalnego źródła operacyjnego. Wysoce prawdopodobnym jest jednak fakt, że status ten uległ zmianie przez sam fakt nadania pseudonimu zarejestrowanej osobie (W.Chrostowskiemu) - ps. „DESPERAT” (karta MKR 3) co w praktyce MSW odnosiło się wyłącznie do kandydata na tajnego współpracownika bądź tajnego współpracownika. Tym samym ps. „DESPERAT” najprawdopodobniej był jednym z kluczowych źródeł operacyjnych aktywnie wykorzystanych we wspomnianej sprawie o krypt. „POPIEL”.

4.         Elementem również przemawiającym na rzecz wykorzystania ps. „DESPERAT” (W.Chrostowski) w ramach SOR krypt. „POPIEL” są wspomniane zapisy na karcie o symbolu EO - 4A/77 (karta odsyłaczowa - zastawnikowa) dot. W.Chrostowskiego. Adnotacja odnośnie jednostek SB, które prawdopodobnie dokonywały tzw. koordynacji - m.in. Wydział V SUSW, Wydział II i Wydział III Departamentu III, Wydział IV WUSW Toruń dowodzić mógłby kluczowego zainteresowania osobą W.Chrostowskiego. Szczególną uwagę budzi tutaj adnotacja: „19.X.1984r. - Wydział IV WUSW Toruń, szyf. 4022, brak powodu zapytania, b.pilne”, co może mieć związek z datą rozpoczęcia akcji uprowadzenia a następnie pozbawienia życia ks. J.Popiełuszki przez grupę funkcjonariuszy z Departamentu IV MSW. Tym samym zarejestrowanie W.Chrostowskiego w ewidencji operacyjnej SUSW w Warszawie nie mogło ograniczać się jedynie do tzw. zabezpieczenia operacyjnego (ZO) w tak kluczowej sprawie i wysoce prawdopodobne jest, że przybrało ono pełną rangę operacyjnego źródła SB (informator, agent, rezydent, konsultant, kontakt operacyjny). 

5.         Zasadniczym wnioskiem, jaki wypływa z zapisów znajdujących się na odnalezionych kartach ewidencyjnych, zwłaszcza we fragmencie mówiących o zniszczeniu materiałów dot. W.Chrostowskiego o nr rej. 39785 i materiałów sprawy o krypt. „POPIEL” zarchiwizowanych w Biurze „C” MSW, których jak ustalono brak w zasobie IPN, jest brak możliwości dalszego pogłębienia kwerendy, a przede wszystkim uzyskania pełniejszych informacji odnośnie roli i znaczenia W.Chrostowskiego w sprawie o krypt. „POPIEL”.

6.         W związku z powyższym koniecznym jest jednak dodatkowe zweryfikowanie informacji uzyskanych na podstawie ewidencji do zasobu po b.SB przechowywanej obecnie w IPN. Możliwość taką mogłoby dać przesłuchanie w sprawie S 707 01/Zk:

§        por. Włodzimierza Fijała - b. funkcjonariusza Wydziału IV SUSW w Warszawie, dokonującego rejestracji operacyjnej W.Chrostowskiego

§        płk Edwarda Janczury - prawdopodobnie byłego szefa SGO II (Specjalna Grupa Operacyjna), który w okresie od 24.11.1984r. do chwili zniszczenia był najprawdopodobniej dysponentem materiałów o nr rej. 39795.

§        płk Stefan Ostapińskiego - zastępca SUSW w Warszawie (d/s SB), który może być osobą mogącą wnieść istotny wątek do oceny uzyskanych na podstawie ewidencji informacji czy też bezpośrednio do oceny wartości zniszczonych materiałów dot. W.Chrostowskiego w aspekcie prowadzonego śledztwa S 70/01/Zk

           7.         W dalszej kolejności weryfikację wspomnianego materiału należałoby podjąć poprzez przesłuchanie samego W.Chrostowskiego w szczególności w aspekcie jego kontaktów z funkcjonariuszami b.SB zwłaszcza w okresie poprzedzającym wydarzenie z 19 października 2004r.

Ponadto należy podkreślić, że w oparciu o istniejącą dokumentację archiwalną, zgromadzoną w udostępnionych aktach śledztwa S 70/01/Zk do dnia 30 czerwca 2004r. wydana opinia może podlegać uzupełnieniu w przypadku wykonania wskazanych w niej dalszych czynności procesowych przez organ prowadzący postępowanie przygotowawcze lub uzyskania nowych informacji na podstawie gromadzonej w aktach sprawy dokumentacji archiwalnej.

 
                                             Gł. specjalista OBUiAD w Lublinie
                                                           Leszek Pietrzak
                     
                                                          /czytelny podpis/

 

* * *

 * sposób wytłuszczenia tekstu oraz zastosowania kursywy zgodny oryginałem.

 

Past News
O mnie Past News

 

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Polityka